Algemeen

Welkom bij onze begroting 2025!

De begroting is een van de belangrijkste documenten van onze gemeente. Het is de basis voor de keuzes die we maken en het dagelijkse werk dat we doen. In deze begroting richten we ons op ambities, doelen en resultaten waar we in 2025 nadruk op leggen. Daarnaast voeren we veel regulier werk uit dat we niet allemaal benoemen. In de begroting staat wat dat kost en hoe we het betalen.

Er komt nogal wat op de gemeente af. Het klimaat verandert. Voorzieningen staan onder druk. We hebben te maken met vergrijzing, afnemende beroepsbevolking, groeiende zorgvraag en individualisering. En onze grootste inkomstenbron, het gemeentefonds, gaat afnemen. Samen hebben we een puzzel te leggen. Dit houdt in dat we niet alles kunnen wat we willen en keuzes moeten maken.

Binnen onze programma’s werken we aan ambities en doelen vanuit de beleidskaders. De wereld staat echter niet stil en soms wordt beleid ingehaald door de werkelijkheid. De jaarlijkse begroting is dan ook een goed moment om ambities, doelen en resultaten tegen het licht te houden, aan te scherpen en bij te stellen waar nodig.

In het programma Mens en Samenleving vindt u de ambities voor de onderwerpen rond jeugdzorg, Wmo, onderwijs en participatie.

We vervolgen met het programma Leefomgeving, Duurzaamheid en Mobiliteit waarin we focussen op een kwalitatieve, gezonde en veilige omgeving. We houden rekening met het veranderende klimaat. Er is aandacht voor duurzame energie en ook voor de behoefte aan meer woningen.

Het programma Economie, Werk en Inkomen gaat in op ontwikkelingen rond het aantal inwoners in de bijstand, het aantal banen in de gemeente en onze toeristische en economische uitvoeringsprogramma’s.

Binnen het programma Bestuur, Dienstverlening en Veiligheid zijn we bezig onze dienstverlening te verbeteren en de veiligheid te vergroten.

De begroting 2025 heeft een nieuwe opzet, met een nieuwe programma-indeling. Bij het financieel meerjarenperspectief vindt u ook de financiële analyse, en de toelichting op de grootste verschillen. In deze analyse is aangegeven op welke programma’s een verschil van toepassing is. Ook in 2025 werken we verder aan de herinrichting van de planning en control cyclus. Zo komen we tot beter leesbare stukken en meer verbinding tussen ambities, doelen, middelen en ons inhoudelijk beleid. Ook helpt de nieuwe opzet om het gesprek te voeren over ambities en doelen en om te komen tot keuzes daarin.

Financiële ontwikkelingen
De begroting 2025 is niet sluitend. We ramen meer uitgaven dan inkomsten. De belangrijkste oorzaak is dat we minder geld ontvangen van het Rijk dan voorgaande jaren. De meerjarenbegroting 2026-2028 heeft ook een negatief beeld. We hebben inmiddels zicht op de ontwikkelingen van de septembercirculaire 2024. Deze circulaire verwerken we in de Begroting 2025. We hebben in de begroting 2025 nog geen pijnlijke keuzes verwerkt. Die moeten we wel samen maken.

Hiervoor gaan we richting de begroting 2026 een traject inzetten onder de naam 'Ravijnjaar spoor 3'. We pakken dit tegelijk op met het proces en inrichting van de kadernota 2026. In de auditcommissie is hier op 23 september over gesproken. We bepalen hierbij samen met de gemeenteraad wat voor een gemeente we willen zijn en wat we het meest belangrijk vinden. We moeten daarbij echt keuzes maken om een sluitende begroting te krijgen. Dit betekent dat we een goede mix zoeken om onze lasten te verminderen en onze inkomsten te verhogen.

De begroting 2025 maken we sluitend door een uitname te doen uit onze reserve verwachte begrotingstekorten. Dit is volgens de spelregels van onze toezichthouder (provincie) toegestaan. Maar dit kunnen we niet jaarlijks volhouden. Vandaar dat we vanaf 2026 andere oplossingen zoeken.

Op basis van de door u vastgestelde uitgangspunten geven we ook inzicht in de beïnvloedbaarheid van de begroting. Deze analyse geeft aan dat 20,6% van onze lasten te beïnvloeden zijn. Onze inkomsten zijn voor 12,1% te beïnvloeden. Dat betekent dat een groot gedeelte van onze begroting niet te beïnvloeden is. Dus onze keuzes zijn beperkt.

Financieel Meerjaren Perspectief (FMP)

Hieronder vindt u het FMP. Onder de tabel is een toelichting gegeven op de genoemde mutaties. In deze financiële analyse brengen we de focus aan op de grotere mutaties. De mutaties die kleiner zijn dan € 100.000 hebben we voor zowel de lasten als de baten onder een verzamelpost gezet.

1. Salaris- en inhuurkosten (inclusief bestuur)
De toename van de salaris- en inhuurkosten bestaan voor het grootste deel uit de indexering van de salarissen van het vaste personeel. We hebben in de begroting rekening gehouden met een stijging van de salariskosten van 4,4%. Dit betekent financieel ongeveer € 750.000.
Een ander groot deel is begroot voor uitbreiding van de formatie bij verschillende teams. Dit betekent een toename van ongeveer € 500.000.

2. Kosten bedrijfsvoering
De kosten van de bedrijfsvoering zijn bijgesteld. Het overgrote deel ontstaat door het vervallen van vergoedingen voor detachering en ziektewet. Een aantal medewerkers waarvoor we deze vergoedingen ontvingen, heeft de organisatie verlaten (hier staan ook positieve bedragen tegenover die bij onderdeel 1, hierboven, horen). De rest bestaat uit een mix van kleinere bedragen.

3. Actualisatie kapitaallasten (exclusief riolering)
De kapitaallasten zijn bijgesteld op basis van de investeringen op het meerjaren investeringsplan 2025-2028. Daarnaast zijn de kapitaallasten ook bijgesteld op basis van de daadwerkelijke uitgaven op de lopende investeringen.

4. Bijdrage Gemeenschappelijke regelingen
De gemeenschappelijke regelingen hebben in het voorjaar 2024 hun begrotingen 2025 en meerjarenbegrotingen aangeboden. Deze cijfers zijn opgenomen in onze begroting. Als het algemeen bestuur van een gemeenschappelijke regeling anders besluit, verwerken we dit besluit in onze begroting door middel van een begrotingswijziging.

5. Controle brandveiligheid maatschappelijk vastgoed
Bij Kulturhus Beek zijn gebreken vastgesteld op brandveiligheid. Voor de controle op brandveiligheid van ander maatschappelijk vastgoed is een bedrag van € 100.000 nodig. Hierbij gaan we uit van € 2.500 per gebouw en 40 gebouwen.

6. Bijstandsuitkeringen
De netto bijstandslasten stijgen met € 795.000 als gevolg van inflatie en een toename van het aantal uitkeringen. Hiervoor ontvangen we een hogere rijksuitkering (zie punt 16).

7. Minimabeleid en schuldhulpverlening
Vanaf 2024 ondersteunen we meer kinderen via Stichting Leergeld (minimabeleid). In 2024 is dit deels gedekt uit incidentele middelen. Vanaf 2025 hebben we dit budget structureel opgenomen in de begroting. Dit betekent een verhoging van de kosten met € 117.000.

8. Huishoudelijke hulp
De bestedingen huishoudelijke hulp zijn bijgesteld op basis van de realisatiecijfers en prognoses. De verwachte stijging in de dienstverlening blijft achter, met name door personeelstekorten, waardoor we de raming voor 2025 met € 360.000 naar beneden bijstellen. We verwachten namelijk niet dat dit probleem op korte termijn is opgelost.

9. Sociaal domein
9.1 Jeugdhulp
De toename van de kosten binnen het sociaal domein ontstaan grotendeels door hogere kosten voor jeugdhulp (€ 750.000). Deze kosten stijgen door de tariefaanpassing en toenemende zorg, met name Jeugd GGZ. Daarnaast leidt de ombouw van grote instellingen naar meer specialistische en meer kleinschalige voorzieningen tot hogere tarieven en dus hogere kosten.

9.2 Hervormingsagenda Jeugd
Door de maatregelen uit de hervormingsagenda moeten we vanaf 2026 een jaarlijkse besparing van ongeveer € 1,0 miljoen realiseren. Deze taakstellende bezuiniging hadden we vanaf 2026 al in de budgetten jeugd verwerkt.

Daarnaast wilde het Rijk een aanvullende besparing van € 511 miljoen realiseren. Het budgettair risico hiervan lag bij het Rijk. We hadden hiervoor in onze meerjarenraming al een jaarlijkse besparing opgenomen van € 916.000. Het nieuwe kabinet Schoof kiest ervoor om deze besparing te laten vervallen. Dit veroorzaakt in onze begroting een toename van de lasten van € 916.000 per jaar. Het Rijk compenseert dit met een hogere algemene uitkering (zie punt 13).

9.3 Overige
We zien een daling in het aantal PGB-aanvragen (Wmo en Jeugd). Daarom hebben we de raming met € 200.000 verlaagd. Daarnaast ramen we, ook vanwege een dalende trend, € 100.000 lagere uitgaven voor Wmo begeleiding en dagbesteding.

10. Riolering (inclusief kapitaallasten)
De onderhoudskosten voor riolering zijn bijgesteld als gevolg van kostenstijgingen. Daarnaast zijn de kapitaallasten bijgesteld op basis van de investeringen op het meerjaren investeringsplan en de werkelijke investeringen. Deze kostenstijging is verwerkt in de tarieven van de rioolheffing (zie punt 14).

11. Afval
De raming op het taakveld afval zijn bijgesteld op basis van de tarievenlijst voor 2025 van de DAR (Dienst Afval en Reiniging). De DAR heeft rekening gehouden met een indexatie van de kosten (5,48%) die iets hoger ligt dan de index waar wij mee hebben gerekend (3,8%). Deze kostenstijging is verwerkt in de tarieven van de afvalstoffenheffing (zie punt 14).

12. Overige ontwikkelingen (lasten)
Deze ontwikkelingen bestaan uit een verzameling van kleinere uitgavenbudgetten uit de gehele begroting.

13. Algemene uitkering
De hoogte van de algemene uitkering in deze begroting is gebaseerd op de laatste circulaire van 2024. Dit is de septembercirculaire 2024. De septembercirculaire 2024 is op 17 september 2024 (Prinsjesdag) gepresenteerd. Daarnaast heeft een bijstelling plaats gevonden naar de laatste WOZ-waardes die bekend zijn. Over de circulaires (mei en september) informeren wij u met informatienota's en in het raadsvoorstel van de begroting 2025.

14. Opbrengst belastingen en heffingen
We hebben in de Kaderbrief 2025 afgesproken dat onze heffingen met 3,8% moeten stijgen. Dit doen we omdat ook onze uitgaven jaarlijks stijgen. Voor de onroerende zaakbelasting houden we rekening met de stijging van de waarde van onze woningen. De rioolheffing en afvalstoffenheffing zijn kostendekkend en we houden daarbij ook rekening met de voorzieningen voor deze heffingen.

15. Treasury
De toegerekende rente van de langlopende leningen is verlaagd. Dit komt doordat we nog veel eigen middelen hebben en dus hiervoor geen extern geld hoeven aan te trekken.

16. Rijksbijdrage bijstandsuitkeringen
We ontvangen een rijksbijdrage voor het uitkeren van onze bijstandsuitkeringen. Deze bijdrage wordt jaarlijks geïndexeerd en bijgesteld op basis van het verwachte aantal uitkeringen. Voor 2025 betekent dit een verhoging van de baten van € 877.000. De rijksbijdrage die wij ontvangen is lager dan de uitgaven die wij doen. Dit houdt in dat wij een 'nadeelgemeente' zijn (zie punt 6).

17. Aanwending voorziening riolering
De egalisatievoorziening voor riolering zetten we jaarlijks in om grote schommelingen in de tarieven van de rioolheffing te voorkomen. Door deze voorziening in 2025 in te zetten, voorkomen we een sterke stijging van de rioolheffing.

18. Aanwending voorziening afval
Bij de jaarrekening 2023 hebben we een voorziening voor afval gevormd. Deze hebben we gevormd uit het resultaat dat we in 2023 hebben gehaald binnen het taakveld afval. Daarbij is aangegeven dat we dit resultaat willen inzetten om de lasten voor onze inwoners niet te veel te laten stijgen. Dat doen we nu voor het jaar 2025.

19. Overige ontwikkelingen (baten)
Deze ontwikkelingen bestaan uit een verzameling van kleinere inkomstenbudgetten uit de gehele begroting.

De begroting 2025 bieden we samen met het raadsvoorstel aan de provincie aan.

College van burgemeester en wethouders